ریزوبیوم‌ها و نقش آنها در مدیریت نیتروژن اراضی کشاورزی زیر کشت لگوم‌ها

ریزبیوم­ها از مهمترین باکتری­های خاکزی هستند که با گیاهان خانواده لگومینوز رابطه همزیستی تثبیت کنندگی نیتروژن مولکولی هوا را دارند. سالانه حدود 30 تا 40 میلیون تن نیتروژن توسط سیستم همزیستی تثبیت می­شود. متوسط مقدار تثبیت نیتروژن در لگوم­ها حدود 200 تا 300 کیلوگرم نیتروژندر هکتار در سال می­باشد.لگوم­ها نقش مهمی در تغذیه و تأمین پروتئین انسان و دام دارند. بیشترین سطح زیر کشت حبوبات در ایران مربوط به استان لرستان است و حدود 60 درصد از حبوبات درچهار استان لرستان، فارس،خوزستان و آذربایجان­شرقی تولید می­شود. آذربایجانشرقی و غربی بیشترین سطح زیر کشت لگوم­های علوفه­ای را دارا هستند. پژوهش­ها نشان داده است تناوب کشت با لگوم­ها و همچنین استفاده از آنها به عنوان کود سبز اثرات قابل توجهی در افزایش نیتروژن خاک دارد. از عوامل محدود کننده تثبیت نیتروژن می­توان به عدم کارایی باکتری بومی در تثبیت نیتروژن، شوری، اسیدیته، کمبود و سمیت عناصر، دما و رطوبت خاک اشاره نمود. بررسی وضعیت ریزوبیوم­های بومی همزیست با لگوم­های مورد نظر و ضرورت تلقیح و مطالعه امکان کشت لگوم­های جدید با توان تثبیت بالا در مناطق مورد نظر و یا در تناوب با سایر محصولات از مهمترین پیشنهادات در این زمینه است. عملیاتی نمودن راهکارهای ارائه شده در این مقاله به همراه آموزش و ترویج پیشرفت­های اخیر در این زمینه برای آگاهی دادن در جهت فواید و مزایای کود سبز و کشت لگوم به عنوان رهیافتی امیدوارانه در نظر گرفته می­شود